Gerçek Edebiyat

Büyük yazar ve şairlerimizin, sanatçılarımızın hayatlarını oyunlaştırmanın zamanı geldi de geçti bile.

Türk tiyatro yazarları tarihsel kişileri oyunlaştırmada epey mesafe aldı; belki "Batı" etkisi, oradan Shekaspeare etkisi. Turan Oflazoğlu neredeyse tüm Türk kahramanları için oyun yazdı: Hasan Sabbah, IV. Murat, Kösem Sultan, Atatürk, Cem Sultan bu oyunlardan bazıları. 

Dünya tarihinde de örnekleri çok; hatta tiyatro/opera sanatı biyografilerin üzerinde yürüyor bile diyebiliriz. Sofokles'in Kral Oidipus'u, Eshidos'un Zincire Vurulmuş Prometheus'u gibi Antik Yunun oyun yazarları, tragedya kahramanlarını oyunlaştırdılar. Shakespeare Kral Richard'ı, Henry'i yazmıştı. Perikles'i bile yazmıştı. Bertolth Brecht Galileo Galilei'yi yazmıştı.

Peki Türkiye'de Nazım Hikmet oyunlaştırıldı mı? Orhan Asena Nazım Üçlemesi'ni yazdı ama kaç kez oynandı? Kim ilgi gösteriyor? Yeterli mi? Sabahattin Ali'nin tiyatro oyununu yazan oldu mu? Onca oyunu yazmış, oyunculuk bile yapmış Orhan Kemal'in hayatını tiyatro sahnesine taşımaya kimse yeltendi mi? Orhan Veli, Müşfik Kenter'le unutulmadı mı?

Biyografi bizde pek dikkate alınmaz nedense. Belki de zor iş olduğu için. Hayatların dedikodusu daha çok ilgimizi çekiyor, daha kolay geliyor.

Yalnızca tiyatro mu? Edebiyatımızda da biyografi kitaplarına pek rastlanmaz. En son Öner Yağcı'nın Tonguç'un Romanı'nı okumuştum biyografi romanı olarak. Çok etkilenmiştim. Öner Yağcı yıllardır çalıştığını ve belge bilgi toplamak için neredeyse tüm yurdu gezdiğini söylemişti. Gerçekten zor iş. Hem belgelere sadık kalacaksınız hem sanat yapıtının estetik etik gereklerini yerine getireceksiniz. Üstelik bir hayatı bir sanat yapıtına sığdırmak da bir başka sorun. Atlamanız gereken yerler olacak; atladığınız bu yerler belki de o hayatın en önemli noktaları. Eleştiriler çok acımasız olabilir.

TİYATRO AYME

Ankara'da bulunan Tiyatro Ayme bu zorlu işe cesur bir katkıda bulunmuş: Cemal Süreya'yı oyunlaştırıp oynamış.

Cemal Süreya'nın yaşamı antik dönem tragedyalarındaki kahramanların yaşamından geriye kalır yanı yok. 59 yaşında genç denecek yaşta ve bence günlük hayatın ekonomik dehlizlerinden kurtulduğu için bir emekli olarak en verimli zamanında 9 Ocak 1990 tarihinde gece mutfakta yerde yatar bulundu. Evde oğlu Memo ve boşandığı eşi Zuhal Tekkanat vardı. İslamcı olan oğlu tarafından öldürüldü diye söylentilere Zuhal Tekkanat karşı çıktı. Şeker komasından ve komadan çıksın diye yapılan insülinin kalp hastası olması nedeniyle kalbini etkilemesinden öldüğü belirtildi. (Oğlu Memo da bir yıl sonra bir tüfekten çıkan kurşun sonucu öldü; buna da kaza dendi.)   

Kısacası Cemal Süreya'nın hayatının son dakikaları, ölümü bile tartışmalı ve oldukça etkileyici. Ailesi (sürgün),  çocukluğu ve eğitimi, memuriyeti, memuriyetinde yaşadıkları (Adnan Menderes'i aklayan bir müfettiş örneğin ya da Emanuelle filminin gösteriminde sakınca yoktur kararı veren bürokrat), evlilikleri ve ilişkileri (5 kez evlenip boşanmış), sanatı (Türk şiirinin önemli taşlarından), takma adları, çıkardığı dergiler, yazdığı denemeler… Hepsi kendine özgü özgün durum.  

Ben Cemal Süreya Şiir Adamm oyununun tek oyuncusu M. Nurkut İlhan "Tiyatro AYME çatısı altında Cemal Süreya’nın yaşamını konu alan farklı metinleri iyi ekipler tarafından şiir gibi, mısra mısra, sözcük sözcük çalışarak seyirci ile buluşturduk." diyor.

Oyun, Cemal Süreya'nın "insan yanı" üzerine kurulmuş. Hayatındaki dönüm noktaları hayatıyla şiirleri arasındaki ilişkide tanımlanmış. Fazla yorumdan kaçınılarak bu dünyadaki bir fani gibi değerlendirilmiş.

Oyun bitince 59 yıllık kısa yaşamdan aslında yoruluyorsunuz. Belli ki Cemal Süreya da yorulmuştu. Sonu kötü bitti.

Tek perdlik ve 60 dakika süren oyun FADE Sahne Farabi 39-A adresinde 19 Mart 2019 Salı ve 28 Mart 2019 tarihinde izlenebilir.
 

Yazan: Mehtap Temiz - Mehmet Nurkut İlhan
Yöneten: T. Murat Demirbaş Danışman: Tamer Levent
Müzik: Dursun Özdil
Dekor-Kostüm-Aksesuar-Afiş: Tiyatro Ayme
Işık Tasarım: Çetin Atay

Teknik: Ümit Yıldırım
Canlı Müzik: Dursun Özdil - Gürcan Yazırlıoğlu
Araştırma: Mehtap Temiz 
Oynayan: Mehmet Nurkut İlhan

Rez: 05056944088 - 03124678782

Ahmet Yıldız

GERCEKEDEBİYAT.COM