Gerçek Edebiyat

İşte gezegen savunmasındaki ilk adımımızın gelecekte bizi nasıl kurtarabileceği hakkında öğrendiklerimiz.

Tulika Bose: Devasa bir astoreid dünyaya doğru hızla gelmeye başlasaydı ne olurdu? 66 milyon yıl önceki dinozorlar gibi, hepimiz yaklaşan kıyamete mi yöneleceğiz?

Lee Billings: Dinozorların yolundan gitmeyebiliriz. Geçen Eylül ayında NASA'nın Çift Asteroit Yeniden Yönlendirme Testinde golf arabası büyüklüğündeki bir uzay aracı olan DART, Dimorphos adlı küçük bir asteroide çarparak daha büyük bir astoreid Didymos’un yörüngesini değiştirmeyi başardı. İnsanoğlu ilk gezegen savunması testinde bir asteroidin etrafındaki yörüngesini değiştirdi.

Bose: Ezici bir başarı (kelime oyunu amaçlı değil) olarak selamlandı, biliyorum. Nature bilimsel dergisindeki en az beş çalışma, göksel yumruğumuzun tam olarak nasıl çalıştığının inceliklerini ortaya koyuyor.

Bose: Ben Scientific American'da kıdemli multimedya editörümüz Tulika Bose. Hepimizin sahip olduğundan emin olduğum bazı soruları yanıtlamaya çalışacak olan uzay ve fizik kıdemli editörümüz Lee Billings ile buradayım.

Bose: Selam Lee.

Billings: Merhaba Tulika.

Bose: Tamam, gözden geçirilecek çok şey var. Yeni çalışmalardan biri, bu çarpışmanın Dimorphos'un uzaydaki yolunu nasıl değiştirdiğini ve Didymos'un yörüngesine ulaşma süresini 33 dakika kısalttığını ayrıntılarıyla anlatıyor. Peki Lee, bu nasıl oldu?

Billings: Doğru. İdeal olarak - ve birazdan gerçeğe döneceğiz - bu, bilardo oynamak kadar basittir: bir bilardo topunu diğerine vurun, hedef top uçar. Aktarabileceğiniz daha fazla momentum, daha fazla hareket elde edersiniz. Yani ölü merkeze yakın vurmak gerek. Ve DART, Dimorphos'un 14 000 milin üzerinde bir hızla güneşe bakan tarafını hedef aldı. Bu, Zach Snyder'ın Man of Steel filmindeki General Zod'un uzay gemisinin hızının dörtte üçü kadar.

Bose: Ah, tamam. Şimdi bize iki asteroitten bahsedin.

Lee: Ah, evet, iki asteroit. Dimorphos, daha büyük asteroit Didymos'un bir aycığıdır - bazen sırf bu yüzden Dimorphos'a "Didymoon" diyorum… Bu, DART'ın etkilerini ölçmeye yardımcı olur: Dimorphos'u, Didymos'un akrep olduğu bir saatin saniye ibresi gibi düşünün. Küçük nesnenin nasıl hareket ettiğini izleyerek küçük değişiklikleri görmek daha kolaydır.

Bose: Bunun ne kadar harika olduğuna bakmak için Dimorphos'un boyutuna bir göz atalım. Tam olarak ne kadar büyük? Ve ne kadar uzaktaydı?

Billings: Yani Dimorphos, Büyük Piramit kadar büyük ve ağır. Aynı zamanda Roma Kolezyumu kadar büyük.

Bose: Tamam, bu oldukça büyük.

Billings: Ama standart bir futbol sahasının yaklaşık iki katı genişliğinde olduğunu ve yaklaşık 11 milyar pound ağırlığında olduğunu söylemek isterim.

Bose: Vay canına.

Billings: DART ise sadece 1260 kiloluk bir uzay aracı - yaklaşık bir süt ineğinin boyutu ve ağırlığı. DART'ın bir çentik yapmış olması, gerçekten de saatte 14000 mil olduğunu söylediğimiz yüksek hızlı etkisine bağlı. Ve tüm bunlar, Dünya'dan yedi milyon milden fazla uzaktaki çarpma noktasına yapılan derin uzay yolculuğundan sonra gerçekleşti.

Bose: Yani bu, bir süt ineğinin büyük bir piramide çarpması gibi bir şey mi?

Billings: Darmadağın etti…

Bose: Hah. Peki, bilime geri dönelim. Daha fazla ayrıntı almanın gökbilimcilerin bu kazanın neden bu kadar başarılı olduğunu anlamalarına yardımcı olduğunu biliyoruz. Bu etki hakkında bulunan yeni ayrıntılardan bazıları nelerdir? Ve bilim adamlarını ne şaşırttı? NASA'nın buradaki asıl amacı neydi?

Lee: Bu harika bir soru Tulika. Ve cevap, sürprizin ne kadar işe yaradığıydı. NASA'nın resmi başarı kriteri, Dimorphos'un yörüngesini sadece 73 saniye kaydırmaktı. İlk tahminler - örneğin, gerçekten bir bilardo topuysa, tamamen sağlam kaya - DART'ın topu yaklaşık 7 dakika itebileceği yönündeydi. Bunun yerine 33, 33 dakikamız var!

Bose: Vay canına!

Evet! Ve fark, Dimorphos'un bilardo topu olmamasından kaynaklanıyor. Gevşek bir şekilde bağlanmış bir moloz yığını. DART'ın çarpma görüntülerinin gösterdiği gibi... DART ona çarptığında, temel olarak Didymos'a geri tepme sağlayan 2 milyon pounddan fazla malzeme içeren büyük bir tüy, uzun bir enkaz kuyruğu fırlattı. Bu biraz av tüfeğinden tekme atmaya benziyor.

Bose: Ah, vay canına… Bu gerçekten onu biraz daha imajımda görselleştirmeme yardımcı oldu.... Yani DART, bir golf arabası büyüklüğündeki 330 milyon dolarlık bir uzay gemisiydi ve bu asteroit tarafından yalnızca birkaç mikrosaniye içinde tamamen yok edildi. Bilim adamları bunun bir başarı olduğundan oldukça emin görünüyorlar- ama dünyaya yönelen daha tehlikeli asteroitlerin bizi yok etmemesini sağlamak için başka neye ihtiyacımız var?

Lee: Harika soru, Tulika. Gerçekten sahip olmamız gereken şey, daha iyi durumsal farkındalıktır. Dışarıda bu nesnelerden kaç tane var? Neyden yapıldılar? Neredeler?

Bose: Peki, şimdi bunun üzerinde kim çalışıyor?

Lee: Bir sürü farklı insan. Anahtar, farklı boyutlardaki nesnelerin, farklı yörüngelerinin, hatta belki de neden yapıldıklarının bir kataloğunu elde etmek ve hangilerinin en tehdit edici olduğunu bulmaktır. Yani bazı yakın vadeli projeler açısından elimizdeki Hera, birinci boyuttur. Bu, Avrupa Uzay Ajansı'nın bir projesi. Adını, sanırım tanrıların kraliçesi Zeus ile evli olan Yunan tanrıçasından alıyor.

Bose: Kraliçe!

Billings: Kraliçe, Kraliçe. Şimdi, Hera'nın aslında DART ile Didymos'taki Dimorphos'a gelmesiyle aynı zamanda işe koyulması gerekiyordu. Ancak gecikmeler nedeniyle, gelecek yılın sonlarına kadar ortaya çıkmayacak. 2026'da belki... Şimdi, söylenecek başka şeyler de var. Beni heyecanlandıran bir proje, NASA'nın NEO araştırmacısı, Near Earth Objects Surveyor Space Telescope. Bu, belki 2028'de fırlatılması amaçlanan bir kızılötesi uzay teleskobu. Ve bu, bu nesne kataloğunu oluşturmak ve dünyamızın dışarısında gerçekte ne olduğunu ve tehditlerin ne olduğunu daha iyi anlamak için çok büyük bir adım olacak. Ve yerde Vera C. Rubin Gözlemevi'ne benzer bir şey var. Bu görev için çok önemli olan bir şey, aynı türden işleri yerden yapacak olmasıdır. Gökyüzünün bu tam, panoramik, yüksek çözünürlüklü görüntülerini her gece birkaç kez çekecek ve her gece yukarıdaki göklerin neredeyse yüksek çözünürlüklü bir filmini yapacak. Ve etrafta hareket eden küçük ışık noktalarını görebilecek, bunlardan bazıları Dünya'yı tehdit eden asteroitler olabilir.

Bose: Oh ne güzel… Bu ad Vera Rubin'den geliyor, değil mi? Karanlık maddeyi keşfedenlerden biri…

Bose: Evet, evet. Ayrıca amatör astronomların yardımıyla araştırmacıların bu iki asteroitin fiziği, jeolojisi ve kimyası hakkında daha fazla bilgi edinmek için DART verilerini taramaya devam ettiklerini de biliyoruz. Lee, yakın gelecekte en çok neyi öğrenmeyi dört gözle bekliyorsun?

Billings: Dürüst olmak gerekirse, Didymos ve Dimorphos'u biraz bitmiş ve tozlanmış olarak düşündüm. Uzay taşını çoktan biliyoruz, ne olduğunu gördük. Bu kataloğu almakla ilgileniyorum. Çok çeşitli asteroitlerin özellikleri hakkında daha fazla bilgi edinmekle ilgileniyorum, çünkü her seferinde üzerimize gelen bir moloz yığını olmayabilir. Ya büyük bir metal topsa? Ya buzdan yapılmışsa? Bilmiyorum.

Bose: Bu doğru.

Billings: Açıkça cevap, piramitlere daha fazla inek çakmak, bu tür misyonlardan daha fazlasını göndermek ve güneş sisteminde gerçekten bariz olan şeyleri mahvettiğimizde ne olduğu hakkında bir fikir edinmek. Bununla birlikte, söylemeliyim ki, bunun bizi kurtarmaya yeterli olacağını düşünmüyorum. Bir şeyin bizi hâlâ çok sert ve hızlı bir şekilde vurabileceği ve DART'ın bizi kesinlikle kurtaramayacağı pek çok durum vardır.

Bose: Kesinlikle rahatlayacağım.

Billings: Umarım yaparsın.

Bose: Science, Quickly'i dinlediğiniz için teşekkürler. Ben Tulika Bose

Billings - ve ben Lee Billings.

Bose: Bilim hızla ben, Tulika Bose, Jeffrey DelViscio ve Kelso Harper tarafından üretiliyor. Podcast'lerinizi aldığınız her yerden Scientific American'a abone olmayı unutmayın.

Billings: Ve daha derinlemesine bilim haberleri ve analizleri için Scientific American.com'a gidin.

Billings: Ve daha derinlemesine bilim haberleri ve analizleri için Scientific American.com'a gidin.

Çeviri: Zeynep Kızılırmak

Lee Billings, Tulika Bose, 10 Mart 2023

Gerçekedebiyat.com