Gerçek Edebiyat

Dylan Thomas’ın toplu şiirleri kronolojik sırayla ilk kez toplu olarak eksiksiz Ötüken Neşriyat tarafından Bütün Şiirler Akıl Savaşından Sonra adıyla yayımlandı.

Bugüne dek Dylan Thomas’ın ancak birkaç şiiri çeşitli dergilerde yayımlanmıştı. Ancak ilginçtir şairin şiirlerinden çok düzyazılarından otobiyografik öyküleri Sanatçının Genç Bir Köpek Olarak Portresi iki değişik yayınevince yayımlanmış ayrıca yine öykü kitabı Deri Ticareti Serüvenleri de Türkçe’ye çevrilmişti.

Ötüken Neşriyat, kendisi de bir şair olan Tamer Gülbek’in özenli çevirisiyle Dylan Thomas’ın toplu şiirlerini Türk şiirine ilk kez kazandırmış oldu. Tamer Gülbek’in 9 sayfa tutan yazısı bir ‘Ön Söz’den öte akademik bir makale niteliğinde.

Dylan Thomas, lirik bir şair olmasının yanında İngilizceye yaptığı katkılarla da biliniyor. Gülbek, şimdiye dek çevrilen şiirlerini, “bu özgün şairle ilgili sağlıklı bir fikir vermekten uzak” buluyor. Çünkü Thomas, gerek söz dizimi gerekse de anlam açısından İngilizceye yapmış olduğu kendine has bozucu müdahaleler ve türettiği yeni dil, önceki tek tük çevirilere yeterince yansımamıştı. Gülbek, “Benim burada yapmaya çalıştığım iş, şiirlerin mümkün olduğunca aslına sadık kalarak bu bozgunculuğu ve türetilen yeni dili hakkıyla Türkçeye aktarma girişimidir” diyor.

Gülbek’in bu bilinçle çevirirken oldukça özen gösterdiği anlaşılan şiirler, Türk şiirine yapacağı katkılar yanında, çevirmenin büyük emeğini de yansıtıyor.

Kitap, Thomas’ın müstakil basımı yapılmış 18 Şiir (1934), Yirmi Beş Şiir (1936), Aşk Haritası (1939), Ölümler ve Girişler (1946), Kır Uykusu adlı ilk beş şiir kitabındaki şiirlerin yanında bunların dışında kalmış diğer şiirleriyle birlikte toplam 150 şiirden oluşuyor. (Kitaba ‘Diğer Şiirler’ başlığıyla alınan şiirler kendi içinde birkaç farklı kategoriye ayrılıyor.)

Dylan Thomas

Thomas sıra dışı olarak nitelenen şiirlerinin yanında çalkantılı bir yaşama da sahip. Alkol ömrü boyunca en büyük dostu olmuş, ölümü de ondan olmuş. 1937’de dansçı Caitlin Macnamara ile evlenmiş ve aileler bu evliliğe karşı olmasına karşın beş parasız da olsalar ölene kadar evli kalmış. Galler’deki bir balıkçı köyü dönüp dolaşıp geldikleri yer, ölene dek mekanları olmuş. Tekne evinde yaşamış. Hiçbir edebi grup ya da akıma üye olmamış. 1930’lu yıllarının modasına aykırı olarak şiirlerinde sosyalist fikirler de fazla yok.

Hayal gücü, duygu, sezgi, kendiliğindenlik gibi özellikleriyle Romantizm akımına dahil edilmiştir. Bu açıdan, Akıl Savaşından Sonra kitabındaki şiirler, günümüz Türk şairleri için farklı, uyarıcı, öğretici olmasının yanında daha önemlisi ilham verici özellikler taşımaktadır.

Thomas, kendisinden önce gelen James Joyce gibi kelimelere, seslerine, ritimlerine çoklu anlam olasılıklarına meraklıydı. Örneğin kitaptan rastgele aldığımız bir şiir olan “Vücut Bulmuş Şeytan” adlı şiirin ilk altı dizesi bile okura bu anlamda bir fikir verebilir:

Konuşan bir yılanda vücut bulmuş şeytan, Bahçesinde Asya'nın merkezi ovaları, Şekillenen zamanda çember sarhoş uyanık, Sakallı elmayı günah şekilleriyle ödedi, Ve dalavereci bir koruyucu olan Tanrı oraya yürüdü Ve göklerin tepesinden bakıp affı hiçe saydı. (...)

(s. 70)

Galler’in sıra dışı şairi Dylan Thomas’ın ölümünden yetmiş bir yıl sonra da olsa hem de bütün şiirlerini Türk okuyucusu ve hele de bugünkü tıkanmış dünyalarıyla Türk şairleriyle buluşturan çevirmen Tamer Gülbek ve kitabı özenle yayımlayan Ötüken Neşriyat’a teşekkür borcumuz olmalı.

DYLAN THOMAS KİMDİR?

Tam adı Dylan Marlais Thomas olan şair 27 Ekim 1914'te Swamsea, Galler'de dünyaya geldi. 9 Kasım 1953'te Greenwich Village, Amerika Birleşik Devletleri'nde öldü. Modernizm ve Romantizm akımlarından etkilenmiş olan Dylan Thomas, yirminci yüzyılın en etkili ve en özgün şairlerinden kabul edilir. Babası İngilizce öğretmeniydi. Öğrenciliği boyunca okul gazetesi için yazılar yazarı Thomas, on altı yaşında okulu bıraktı. Sonrasında gazete muhabirliği yapan şair, 1934'te yirmi yaşındayken İngiltere'ye taşındı. Aynı yıl, önemli eserlerinden sayılan 18 Şiir adlı ilk şiir kitabını yayımladı. 1937'de Caitlin Macnamara ile evlenen Thomas, Laugharne'e yerleşti.

İkinci Dünya Savaşı boyunca geçici olarak Londra'da yaşayan sanatçı, bu dönemde BBC için senaryo yazdı. Yine BBC'de şiir programlarında okuduğu şiirlerle halkta büyük ilgi uyandırdı.

Savaş bittiğinde Laugharne'e geri döndü ve doğayı merkezine alan şiirler yazdı. Thomas şiirlerinde doğa sevgisini, doğum ve ölüm arasındaki gizemli ilişkiyi canlı ritimler, alışılmamış imgeler ve icat ettiği yeni sözcüklerle dile getirmiştir.

Dylan Thomas edebiyat konulu konferanslar vermek üzere kez 1950 ilkbaharında ABD'ye gitti. Daha sonraki yıllarda alkol bağımlılığı yüzünden sağlığı giderek bozuldu. 1953'te radyo oyunu Under Milk Wood (Süt Ağacının Altında) yayımlanması nedeniyle New York'a gittikten birkaç gün sonra, aşırı miktarda alkol aldığı için öldü.

DYLAN THOMAS'IN YAPITLARI

Şiir: 18 Şiir (1934), Yirmi Beş Şiir (1936), Aşk Haritası (1939), Ölümler ve Girişler (1946), Kır Uykusu (1952), Toplu Şiirler 1934-1952

Hikâye: Sanatçının Genç Bir Köpek Olarak Portresi (1940), Bir Sabah (1954), Deri Ticaretindeki Maceralar (1955)

Roman: Kralın Kanaryasının Ölümü (1949) Gohn Davenport ile ortak yazılmış.)

Radyo Oyunu: Süt Ağacının Altında (1953)

Akıl Savaşından Sonra
Bütün Şiirleri Dylan Thomas Ötüken Neşriyat Çeviren: Tamer Gülbek

Ahmet Yıldız Gercekedebiyat.com