Sovyet edebiyatının en büyük temsilcilerinden biri olarak kabul edilen İzak Babel’in öyküleri, okuruna incelikli bir mizah sunar.
Babel öykülerinde neşe ve keder, kara mizahın tekinsiz avlusunda birlikte yürür.
Öte yandan onun karakterleri daima trajik olanın kıyısında durur ve terazinin kefesi hep biraz kederden yanadır.
Binazir Haşimzade’nin titiz çevirisiyle Rusça aslından Türkçeye aktarılan bu külliyat, onun başta şaheserleri Kızıl Süvariler ve Odessa Öyküleri olmak üzere bütün öykülerini içeriyor.
Okurlar, onun öykülerinin görkemine kendilerini kaptırdığında, sağlığında kendisine yöneltilen haksız eleştiriler karşısında Babel’in neden sürekli “susmaktaki ustalığını” vurguladığını anlayacaktır. (Tanıtım bülteninden)
İZAK BABEL KİMDİR?
Temmuz 1894'te şimdiki Ukrayna'da Odesa'nın bir Yahudi köyünde doğdu. Babel'in ilk öyküsü ‘Eski Şloyme’ Огни dergisinde 1917 yılında yayımlandı. Petrograd üniversitesi hukuk fakültesinde okudu. Fransız öykü yazarları Gustav Flaubert ve Guy de Maupassant’tan etkilendi.
Yahudi toplumunun Çarlık Rusyasında yaşadığı acıları öykülerinde hissettirdi. Acılarla beraber hüzün de öykülerinin başat unsuru oldu.
Sovyet Rusya'da 1930'ların ilk yarısında üne kavuştu. İlk kitabı Odessa Masalları 1924 yılında bir dergide yayımlandı ve bununla mişhur oldu. İki yıl sonra 1926'da ikinci kitabı Kızıl Süvariler'le yönetimin de desteğini alarak adı daha çok duyuldu.
Kızıl Oɾdu'da çeşitli göɾevlerde bulundu.Кazak 1. Süvaɾi Oɾdusu'nda savaştı. Gençliğinin ilk yıllarında etkilendiği Maksim Gorki, hem yakın arkadaşı, hem de danışmanıydı. Rusya'da devrim sonrası Sovyet edebiyatının en önemli yazarlarından biri oldu.
Ancak rüzgar Yahudiler aleyhine tıpkı Çarlık dönemindeki gibi olumsuz esmeye başladı. Troçki'nin dostu olmasıysa 1934'ten sonra resmî eleştirmenlerin hedefinde olmasına yetti.
Son eseri, Gorki'nin ölümünden iki yıl sonra onun için yazdığı bir övgü kitabıydı. 1939'un ilk çeyreğinde Sovyet Gizli Servisi NKVD tarafından tutuklanarak Sibirya'da bir cezaevine hapsedildi.
Üç suçu vardı. Gorki öldürüldü diyordu. Troçki için onunla karşılaşan birisinin ondan etkilenmemesi mümkün değil diyordu. Kamenev için dil ve edebiyat konularının en parlak ustasıdır diyordu.
Sovyet gizli servisi şefi Lavrenti Beria’nın bürosunda 26 Ocak 1940’ta ayaküstü göstermelik yargılamadan sonra ertesi günü Lubyanka cezaevinde öldürüldü.
KIZIL SÜVARİLER
Babel’in en önemli eseri olan ve 34 kısa öyküden oluşan Kızıl Süvariler yazarın Sovyet Rusya ile Polonya arasında 1. Dünya Savaşı yıllarını anlatır. Sovyetlerin yanında çarpışan 1. Kazak Süvari ordusunda gazetecilik yaptığı yıllardaki gözlem ve anılarının hikâyeleştirilmesinden oluşuyor.
Kızıl Süvariler baştan sona Polonya savaşını anlatıyor, ama kronolojik değil. İlk hikâye Kazak ordusunun nehri geçerek Polonya ordusu ile savaşını anlatıyor. Bir diğer hikâye Polonya ordusunun Kiev’i ele geçirmeye çalışmasını anlatırken, bir diğerinde Kazaklar Lvov önünde Polonya ordusuna yeniliyor ve geri çekilmeye başlıyor. Artık Kazak ordusunda askerî disiplin kalmamıştır ve ordu iyice vahşileşir.
Kızıl Süvariler, Ketebe yayınları, İstanbul 2023
Babel Kızıl Süvariler’de savaşın vahşetinin ve kötülüklerinin yanında kahramanlıklarını da anlatır. Anlatımı suçlayıcı değildir. Sadece gözlemlerini, yaşadıklarını aktarır.
Kazak Ordusu’nda Yahudi düşmanlığı yaygındır. Karşılarında savaşan Polonya ordusunda da yine yaygın Yahudi düşmanlığı vardır. Savaşılan topraklarda ise yoğun olarak Yahudiler yaşamaktadır. İki ordu da birbirlerinden vakit buldukça Yahudileri karşı vahşet uygular.
Kızıl Süvariler’de ölüm, cinayet, tecavüz, ırkçılık, alkol okuyucunun suratına çarpar. Babel çok çarpıcı bir biçimde Kazak ordusunun halini anlatır. Bazen de olayları Kazakların gözünden, Kazakların bakış açısıyla verir.
Kızıl Süvariler edebiyat çevrelerinde çok beğeni kazanıyor, ama Kazak ordusunun komutanı Mareşal Semyon Budyonny Babel’i gerçekleri tahrif etmekle eleştiriyor ve derhal idam edilmesini istiyor. Edebiyat çevrelerinin basıncı ile Babel kurtuluyor.
Kızıl Süvariler’deki hikâyeler toplu olarak ilk kez Mayakovski’nin yönettiği Lef dergisinde 1924 yılında yayınlandı.
Gerçekedebiyat.com
