Gerçek Edebiyat

Avrupa’daki gelişmelerden, Avrupai kurum ve kuruluşlardan esinlenerek Osmanlı’nın reform projesini güçlendirmeyi amaçlayan ve tarihimizde ilk kez Avrupa’ya çıkan sultan olan Abdülaziz’in 1867 yılında Paris, Londra ve Viyana'yı ziyareti, Sultan, III. Napolyon'un davetine icabet ederek Paris'te açılan büyük bir sanat sergisine katılması olay olmuştu. Abdülaziz, Paris'teki sergide ilk olarak Türk pavyonunu ziyaret etti. Sultan Abdülaziz'in ziyaret ettiği Türk pavyonunda, o dönem Paris'te resim eğitimi gören Şeker Ahmet Paşa'nın çizdiği karakalem Abdülaziz portresi de sergileniyordu. Bu sergi, Şeker Ahmet'in "ilk Türk saray ressamı" olmasının da önünü açmıştı.

1867’deki Paris seyahatinin siyasi, ekonomik, sanatsal bağlamda irdelendiği sergi bu ziyaretle Abdülaziz’in III. Napolyon’un daveti üzerine katıldığı Paris'teki “Evrensel Sergi”, bu sergiye izleri düşen Osmanlı-Mısır ilişkileri; III. Napolyon’un eşi İmparatoriçe Eugénie’nin iadei ziyaret olarak 1869’da İstanbul’a gelişi; bu ziyaretten bir hafta sonra Süveyş Kanalı’nın açılışına uzanan zenginlik ve içerikte.

Cumhuriyet gazetesinde Nurduran Duman'ın yazdığına göre, sergiyi gezerken bugünkü çağdaş yaşamımıza ilişkin kimi izler o güne değin takip edilebilmekte, ayrıca şimdiki Türkiye-Fransa ilişkileri de bu yolculuğun hikâyesiyle birlikte daha iyi anlaşılabilmekte.

1600 KİŞİLİK ORKESTRA

Sergi, iki imparatorluk başkenti Paris ile İstanbul’a tarihi, sosyolojik bir yolculuğa çıkarıyor.

Serginin görselleri, sergi komiserlerinden Aylin Koçunyan ile NDS Lisesi’nin grafik tasarımcısının uzun saatler ayırıp dönemin gazetelerinden ve ikincil kaynaklardan yararlanarak tasarladıkları, gerçeklere dayanan bir kurgu ile hazırlanmış.

Sergiyi, Abdülaziz’in Avrupa seyahatinin kara, deniz, nehir yollarındaki rotasını gösteren haritayı özellikle dikkate alarak gezilmesi ayrıca bir kazanım sağlayabilir. 

Sergi açılışı öncesi NDS Lisesi bir yuvarlak masa toplantısına, ardından da bir konsere ev sahipliği yaptı.

Özellikle imparatorluk politikaları ile uluslararası bağlamın (1867-1869) konuşulduğu konferans-toplantıda “Sultan Abdülaziz’in Avrupa Seyahati ve Bu Seyahatin İç Politika Üzerine Yansımaları”, “Osmanlı Gözüyle İkinci İmparatorluğun Doğu Politikası”, “III. Napolyon ve Osmanlı İmparatorluğu: Türk-Fransız İlişkilerinin Doruk Noktası mı?”, “İmparatoriçenin Seyahati: Uluslararası Bağlam” başlıklarıyla yön verildi.

Yönlendiriciliğini 19. yüzyıl Fransa ve Avrupa tarihi uzmanı ve Sorbonne Üniversitesi öğretim üyesi Éric Anceau’nun üstlendiği etkinlikte Aylin Koçunyan, 19. yüzyıl Osmanlı diplomasi tarihi uzmanı Sinan Kuneralp, Ecole Pratique des Hautes Etudes’e bağlı öğretim üyesi olarak Sorbonne Üniversitesi’nde on dokuzuncu yüzyıl uluslararası ilişkiler tarihi üzerine dersler tarih doktoru Yves Bruley, Fransa ve Ortadoğu uzmanı tarihçi Philip Mansel konuşmacı olarak katkıda bulundu.

Daha sonraki etkinlik ise NDS, Fransa’dan sonra İngiltere’ye giden Sultan Abdülaziz’in şerefine Londra’da 1600 kişilik İngiliz korosunun seslendirdiği Osmanlı Kasidesi’ne ilişkin bir konser-konferansı ağırladı.

Müzikolog, besteci ve orkestra şefi Dr. Emre Aracı, dünyada ilk kaydını yaptığı bu kasideye 153 yıl sonra piyanist Toros Can ile birlikte bu resitalle yeniden hayat verdi.

ABDÜLAZİZ KİMDİR? SULTAN ABDÜLAZİZ NE YAPTI?

Sultan Abdülaziz, 1862 de yeni askeri elbiseleri kabul etti. 1863 de posta pulu kullanıldı. 1869 da Süveyş kanalı açıldı. 1871 de İstanbul’da tramvay işletilmeye başladı. 1875 de Galata tüneli yapıldı ve askeri rüştiyye mektepleri açıldı. 1863 de Osmanlı bankası açıldı. 1864 de sahillere deniz feneri konuldu ve devlet şurası [Danıştay] kuruldu. 1867 de sultani mektepleri [liseler] açıldı. 1868 de Sanayi mektepleri açıldı. 1869 da Fransa imparatoriçesi İstanbul’u ziyaret etti. 1870 de Avusturya imparatoru, sultan Abdülazizi ziyarete geldi. 1870 de şark demir yolları yapıldı. 1870 de tıbbiyyei mülkiye açıldı ve orman ve maden mektepleri açıldı ve Eski saray dış kapısı, yani üniversitenin Bayezid meydanına açılan giriş kapısı yapıldı. 1871 de itfaiyye alayı teşkil edildi. 1872 de seyyar havuz yapıldı ve Darüşşafaka lisesi açıldı. 1873 de İran şahı, sultan Abdülazizi ziyarete geldi ve İzmit demir yolu yapıldı.

(Sergiden fotoğraflar: Nurduran Duman)