Gerçek Edebiyat

-2020’de Mali'de ve 2022’de Burkina Faso’da yaşanan askeri darbelerle başa gelen yeni iktidarların, Fransa'nın varlığını en tepeden sorgulaması ve Mali'deki askeri cuntanın Rus paralı askerlerle iş birliğini tercih etmesi, bölgede, iki kıta dışı aktör olan Fransa ve Rusya arasındaki güç rekabetini artırdı. Rusya'nın Afrika açılımıyla kurduğu yeni diplomatik ve ekonomik ilişkilerin yanında özellikle askeri ve güvenlik alanındaki ilişkileri Fransa’yı ciddi derecede rahatsız etmeye başlamıştı.

-Kıtanın eski sömürgeci gücü Fransa, Senegal, Moritanya, Mali, Burkina Faso, Nijer ve Çad gibi Afrika ülkelerinde sözde güvenliği sağlamak gerekçesiyle askeri varlığını devam ettiriyordu. Fakat güvenliği sağlamak şöyle dursun, yıllardır etnik çatışmalar, isyanlar ve terör faaliyetlerinin önü kesilemedi, vahşetler durdurulamadı. Bölgede Fransa’nın varlığına yönelik rahatsızlık her geçen gün hararetle yükseldi.

-Sınırlarındaki silahlı gruplar ve terör örgütleriyle mücadelede baş edemeyen Burkina Faso, Fransa ile anlaşarak 2018 yılında ülkesine Fransız askerlerini getirtmişti. Fakat bu durum işleri düzeltmeyip daha kötü hale getirince 2022 yılında göreve gelen askeri darbe yönetiminin Wagner grubuyla anlaşması Fransa’yı kızdırmış, bunun üzerine Burkina Faso, Fransız radyosu Radio France Internationale'in (RFI) yayınlarını askıya almıştı. Sonunda Burkina Faso devlet haber ajansı AIB, 21 Ocak 2023’te, İbrahim Traore liderliğindeki askeri yönetiminin, Fransa'nın ülkede konuşlanan askerlerini bir ay içinde ülkeden çekmesini istediği şeklinde bir haberi yayınladı. Keza 2020'de bir askeri darbe ile yönetimi ele geçiren eski Fransız kolonisi Mali'de de yönetimde bulunan darbeci askerlerin Rusya'ya yanaşıp Mali'ye Wagner grubunu getirtmiş, böylelikle Fransız askerleri Mali’yi terk etmişti. 2022 yılında Fransız Sivil Toplum Kuruluşları'na (STK) ülkeyi terk etme emri veren, yine aynı yıl Fransız televizyon kanalları RFI ve France24'ün yayın yapması ülkede yasaklayan Mali, Fransızcayı ülkenin resmi dile olmaktan da çıkardı.

-Mali ve Burkina Faso’dan kovulan Fransa buradaki güçlerini Nijer’e kaydırmıştı. Çok önemli uranyum yataklarına sahip olan Nijer, Fransa için çok karlı bir liman. Fransa, yıllarca kanın, terörün, sefaletin, vahşetin durmadığı bu Afrika ülkelerinden çok komik bedellerle değerli madenler temin ediyor. Kendi mülkiyetinde tuttuğu maden işletmeleri de cabası.

-27 Temmuz’da Nijer’de de, Devlet Başkanı Mohamed Bazoum’un muhafız alayı tarafından bir darbe gerçekleştirildi. Darbenin ardından Fransa, Nijer'e yönelik tüm kalkınma yardımlarını ve bütçe desteğini askıya aldığını duyurdu. Bu haberin ardından Fransa karşıtı protestoların fitili ateşlendi. Göstericiler Nijer bayraklarıyla Rus bayraklarını yan yana taşıyarak, Fransa bayraklarını ateşe vermeye başladı. Akabinde Fransa’ya yakın Batı Afrika ülkeleri (ECOWAS), cunta yönetimine hükümeti iade etmesi konusunda 1 hafta süre vermiş ve ülkeye dönük yaptırım kararı almıştı. Fransa’da Batı Afrika liderlerinin yapmış olduğu bu açıklamayı destekledi. Fakat bunun üzerine Mali ve Burkina Faso liderleri “kaderlerini ellerine almaya ve tarih önünde egemenliklerini tam olarak üstlenmeye tam bir sorumlulukla karar veren Nijer halkına kardeşçe dayanışmalarını sunduklarını” ifade ederek "Nijer'e karşı herhangi bir askeri müdahale Burkina Faso ve Mali'ye karşı savaş ilanıyla eşdeğer olacaktır" uyarısında bulundular.

-Şu an Fransa’yı Nijer’den de kovulabileceği korkusu sarmış durumda. Fransa eski sömürgelerini ve şimdiki “zoraki” müttefiklerini tek tek kaybediyor. Siyaseten Batı’dan tecrit edilmiş Rusya ve ortağı Çin Afrika’da siyasi ve iktisadi önemli aksiyonlar almış durumda. Fransa’nın yerine Afrikalılara güvenlik adına Wagner kartını gösteren Rusya, tahıl koridoru ve borçların yapılandırılması gibi tekliflerle bölge ülkelerine cazip geliyor. Yakın zamanda Rusya-Afrika zirvesinde olduğu gibi Rusya bölge ülkelerine eşitler arası muamelede bulunduğunu hissettirirken, Fransa Afrika’ya, hep eski sömürgesi olarak bakıp öyle muamele etti.

Senegalli muhalif lider Ousmane Sonko'nun söylediği gibi belki de “Fransa'nın artık elini gırtlağımızdan çekmesinin zamanı geldi."

Kaynak: @Vanguardreboot  

Gerçekedeabiyat.com