Gerçek Edebiyat

www.ethnologue.com adresinde Türkiye’de 35 değişik dilin kullanıldığı yazıyor.

Siteye göre, bu dillerden 13’ü kurumsal, 5’i gelişmekte, 6’sı canlanmakta, 10’u "sorunlu"  ve 1’i ölmüş.

Bu rakamların çoğu 1980-90’lar için geçerli. 

Abazaca: 10 bin kadar kişi (1995). 

Abhazca: Çoğunlukla Çoruh, Bolu ve Sakarya’da 35 bin (1993). Abhazyalının 4 bin kadarının (1980) anadili. 

Adigece (Çerkesçe): 1965 nüfus sayımına göre Kayseri, Tokat ve Kahramanmaraş’ta 71 bin kişinin anadili. 

Arapça: Mardin, Siirt ağırlıklı olmak üzere 400 bin kişi (1992). 

Arnavutça: 65 bin Arnavut’un 15 bini konuşuyor (1980). 

Azeri Türkesi: Çoğu Kars’ta 530 binden fazla kişinin anadili (1996). 

Boşnakça: Batıda 20 bin kişi konuşuyor (1980). 

Bulgarca: Bulgaristan göçmenleriyle birlikte 300 bin kişi (2001). 

Çingenece: Domari ve Romani olarak ikiye ayrılıyor, 50 bin kişinin anadili. 

Ermenice: 70 bin Ermeninin 40 bini konuşuyor (1980). 

Gagavuzca: 327 bin kişi (1993). 

Gürcüce: Artvin, Ordu, Sakarya’da 40 bini aşkın kişi (1980). 

Kabartayca (Çerkesçe): Genelde Kayseri çevresinde 202 bin kişi (1993). 

Kazakça: 600 kadar kişi (1982). 

Kırgızca: Van, Kars yörelerinde binden fazla kişi konuşuyor (1982). 

Kırım Türkçesi (Balkan Tatarcası): Tam bilinmiyor, Ankara-Polatlı yöresindeki Tatar köylerinde kullanılıyor. 

Kumukça: Birkaç köyde konuşuluyor. 

Kürtçe: Zazaca, Dimlice ve Kırmançi ile Kırmançi’nin lehçeleri sayılan Şikaki ve Herki’yi ayrı diller olarak değerlendiriyor. Kürtçe ana başlığında toplanırsa 5 milyondan fazla kişinin anadili. 

Ladino: Çoğu İstanbul ve İzmir’de 8 bin kişi konuşuyor (1976). 

Lazca: 30 binden fazla kişinin anadili (1980). Kendini “Laz’ım” diye tanımlayanlar 220 bin kadar, çoğunlukla Rize’nin doğusu ve Artvin’de. 

Osetçe: Digor lehçesi Bitlis, Erzurum, Kars, Muğla, Antalya yörelerinde konuşuluyor (1993). 

Özbekçe: Hatay, Gaziantep, Urfa’da 2 bine yakın kişinin anadili (1982). 

Rumca: Çoğunluğu İstanbul’da 5 bine yakın kişi konuşuyor (1993). 

Süryanice: Turoyo ve Hertvince gibi lehçeleri olan Süryanice yok olma tehlikesiyle karşı karşıya. Hertvince lehçesini Siirt’te 1000 kişi konuşuyor (1999).

Turoyo: Mardin yöresinde 3 bin insanın anadili (1994). 

Tatarca: İstanbul’daki Tatarlar konuşuyor. 

Türkçe: Türkiye nüfusunun yüzde 90’ının anadili (1987). 

Uygurca: Çoğu Kayseri’de 500 kişi konuşuyor (1981). 

Özgen Acar

(Cumhuriyet)