Gerçek Edebiyat

Pelesenk, Güney Asya ve Uzak Doğu ülkelerinde, Amerika Kıtası’nda, sıcak bölgelerde yetiştirilen, sağlam keresteye sahip, göbek odunlu ağaç grubundan, uzun yıllar yaşayabilen, kışın yapraklarını dökmeyen bir ağaç türüdür.

Keresteler özelliklerine göre değişmekle birlikte, başta mobilya olmak üzere, süs eşyası, ahşap işleme, tesbih, gemi inşası, dekorasyon gibi birçok alanda kullanılmaktadır. Pelesenk ağacı da kereste elde edilen ağaçlardan biridir.

Yoğunlukla yetiştirildiği yerler Hindistan, Madagaskar, Senegal, Kızıldeniz kıyıları ve Brezilya’dır.

Latincesi Commiphora opobalsamum’dur. Dünyanın en sert ve en ağır tropikal ağacı olarak bilinmektedir.  Ortadaki göbek odunu mor renktedir. Basılma, ezilme, aşınma gibi etkiler karşı direnci yüksektir. Saklama esnasından su kaybından dolayı büzülme, burkulma diğer ağaç türlerine göre daha az olmaktadır. Ağacın gövdesi çok sağlam yapılı olduğundan kesiminde ve işlenmesinde zorluk görülmektedir. Bu nedenle, işlenmesi sırasında yüksek tecrübe ve hüner gerektirmektedir.

Sağlam, su geçirmez, çürümez yapısı sayesinde gemi pervanelerinin dışarı çıkan kovan kısmının iç yüzeyinin kaplanarak pervane şaft yataklarının oluşturulmasında kullanılmaktadır. Pelesenk ile şaft arasında bulunan deniz suyunun kaygan hal almasıyla pervane şaftının daha rahat etmesi sağlanmaktadır.

Gemi gövdesinin yapımında pelesenk ağacı kullanılmamaktadır.

Pelesenk ağacının kerestesi tespih yapımında da kullanılmaktadır. Ağacın içerdiği kahve-kakao karışımı hoş tropikal koku vücut ısısının etkisiyle birlikte daha net bir şekilde ortaya çıkmaktadır. En çok tercih edilen tesbih çeşitlerinden biridir.

NİÇİN PELESENK?

Pelesenk ağacı ülkemize ilk olarak II. Abdülhamit zamanında İran’dan getirildiği düşünülmektedir. Ağaç gövdesi çizildiğinde reçine elde edilmektedir. İşte bu yapısından dolayı, bu ağaca, Arapçada yapışkan, balsam anlamına gelen “belesam” adı verilmektedir. Dilimize de buradan geçtiği düşünülmektedir. Diğer taraftan dilimizde sık kullanılan kelimeler için söylenilen “pelesenk” ifadesinin de bitkinin bu yapışkan reçine özelliğinden gelmektedir.

TDK SÖZLÜK'E GÖRE PELESENK

Arapça belesan

1. isim Türlü bitkilerden çıkarılan kokulu bir reçine.

2. isim Pelesenk ağacından elde edilen değerli kereste.

pelesenk, -gi (II)

isim, Farsça parseng

Konuşurken gereksiz tekrarlanan söz, persenk.