Matematikçi dahi Meryem Mizrakhani'nin ardından...
İran'ın yetiştirdik en büyük deha Meryem Mizrakhani öldü.
Matematik profesörüydü.
Ama ilk gençliğinde çok kitap okuyordu ve romancı olma hayalleri kuruyordu.
Matematik, bilimlerin ana kraliçesi sayılır. Kozmik evreni anlamak "işte kanıt" diyebilmek matematikle olasıdır.
İranlıların devlet töreniyle uğurladığı bu parlak evladı henüz lisedeyken Dünya Matematik Olimpiyatları’nda üst üste altın madalya topladı.
Dünyanın dikkatini çekti.
31 yaşında Stanford Üniversitesi'ne profesör olarak kabul edildi.
37 yaşındayken, 40 yaş altı matematikçilere 4 yılda bir verilen, matematikçilerin Nobel’i değerindeki Fields Madalyası’nı üstelik ilk kadın olarak kazandı.
Madalyası’nı alırken şöyle konuştu:
"Bu işte en büyük ödül ‘hah buldum’ dediğim andır. Bu şuna benziyor. Bir tepenin en üzerindesiniz ve aşağıda her şeyi çok net olarak görüyorsunuz... Matematikle uğraşmak bana şöyle geliyor: Çok uzun bir yürüyüşe çıkmışsınız ama ne yolun ucu belli ne de gideceğiniz patika. Nerede sonlanacağı da belli değil... Elimde hiç bir zaman sonuçlara ulaşmak için kesin bir reçete yoktu. İşte bu nedenle araştırma yapmak benim için çekici olduğu kadar zorlayıcı ve bana meydan okuyan uğraştı. Bu bir cangıl içinde kaybolmaya benziyor. Elinizdeki tüm bilgileri kullanarak yolunuzu bulmaya çabalıyorsunuz, ama şansınız varsa çıkış yolunu buluyorsunuz. Benim çalıştığım alanlar malzeme bilimi, mühendislik, kuantum alan kuramı ve hatta kuramsal fizik ve evrenin başlangıcına ilişkin aydınlatıcı bilgiler içeriyor. Bu ödül benim için bir onurdur, eğer benden sonraki bilim kadınlarını ve matematikçileri yüreklendirecekse, ne mutlu bana. İnanıyorum ki, gelecek yıllarda çok sayıda kadın bu tür ödülleri kazanacak...”
31 yaşında profesör olan Mirzakhani için Stanford Üniversitesi Rektörü Marc Tessier-Lavigne “Çok erken gitti ve eminim binlerce kadın üzerinde yapıcı etkisi oldu; onun sayesinde pek çok kadın fen derslerine merak sardı. Matematiksel kuramda müthiş bir bilim insanıydı, alçak gönüllüydü aynı zamanda. Akademik açıdan ve rol modeli olarak çok önemli bir yeri var. Onu çok arayacağız.” dedi.
İran Dış İşleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif, Tahran Times’da yayımlanan açıklamasında “Bütün İranlılar ve bütün bilim dünyası onunla onur duyuyor. Herkese baş sağlığı diliyorum...” dedi.
Biz edebiyatçı yazaryar en az matematikçiler kadar üzünüz.
KENDİ AĞZINDAN KISA HAYATINI DİNLEMEK İÇİN TIKLAYINIZ...
NOT:Fields Madalyası’nın ön yüzünde Arşimed resmi ve Latince şu sözü var: "Transire suum pectus mundoque potiri" - Kendi sınırlarını aş ve dünyayı kavra...
Arka yüzünde ise Arşimed’in mezarı ve Congregati ex toto orbe mathematici ob scripta insignia tribvere" yazıyor. - Dünyanın dört yanından gelen matematikçiler bu büyük başarıyı kutladı...
GERCEKEDEBİYAT.COM
Guardian'daki röportajında bu tutkusunu şöyle anlatıyordu:
"Roman okumaktan çok keyif alıyordum. Aslında ne bulursam onu okuyordum. Lise sona kadar, matematikle ilgileneceğim hiç aklıma gelmemişti."
Üç kardeşi olan Mirzahani'nin matematiğe ilgisi, abisinin kendisine 1'den 100'e kadar olan sayıların toplanması sorusuyla başlamış. Abisi, Mirzahani'ye bu sorunun nasıl çözüldüğünü Gauss adlı dergiden okumuş. Ve dergideki çözüm şekli, Mirzakhani'yi büyülemiş. Ödüllü matematikçi o anı şöyle özetliyordu: "O zaman ilk defa, kendim çözememiş olsam da, bir sorunun çözümüyle mutlu olmuştum."
Meryem Mirzakhani çocukken öğretmeni tarafından çok eleştirilmiş ve “matematik yapamazsın” uyarısı almıştı. Zaten tarihe ne zaman baksak bilim insanlarının çocukluk dönemlerinde saçma eleştirilere maruz kaldığı görülmektedir. Lise yıllarına geldiğinde ise her şey değişmişti…
Okul müdürünün ısrarı ile okul matematik olimpiyat takımı sonra ülkesinin matematik olimpiyat takımına seçilmişti. Beklenen de olmuş, 1994 ve 1995 yıllarında madalya almıştı. 1999 yılında İran’da bulunan Şerif Teknoloji Enstitüsüne girip 4 yıl içerisinde bitirmiş ve yüksek lisans eğitimi almadan doktorasını 2004 yılında Harvard Üniversitesinden almıştı.
Meryem Mirzakhani’yi, bu edebiyat dostu matematikçi dehayı daha ömrünün baharındayken -40 yaşı- göğüs kanseri illeti aramızdan aldı.
YORUMLAR