Gerçek Edebiyat

Uruguay'ın eski devlet başkanı José Mujica, yemek borusundaki kanserin karaciğerine yayılması nedeniyle hayatını kaybetti. Mujica, tedaviyi reddetmişti. 89 yaşındaki efsane lider, Búsqueda dergisine verdiği son röportajında "Dürüst olmak gerekirse, ölüyorum. Beni rahat bırakmalarını istiyorum" şeklinde konuşmuştu. 

JOSÉ ‘PEPE’ MUJİCA’NIN HAYATI

José "Pepe" Mujica, 20 Mayıs 1935'te Uruguay’ın başkenti Montevideo’da doğdu. Bask kökenli çiftçi bir baba ve İtalyan göçmeni bir annenin oğluydu.

Beş yaşında babasını kaybetti ve gençlik yıllarında bisiklet yarışlarına katıldı; 13-17 yaşları arasında çeşitli kulüplerde yarıştı. İlk siyasi deneyimini Ulusal Parti’de yaşamış ve Enrique Erro ile yakın çalışmıştı. 1960'ların ortasında Küba Devrimi’nden ilham alarak Tupamaros gerilla hareketine katılarak hayatını değiştiren bir karar aldı.

1969’da Montevideo yakınlarındaki Pando kasabasının kısa süreli işgalinde altı timden birinin liderliğini yaptı ve telefon santralini ele geçirme görevini başarıyla tamamladı. Mart 1970'te Montevideo'da bir barda tutuklanmaya direnirken iki polisi yaraladı ve altı kurşunla vuruldu. Nöbetçi cerrahın müdahalesiyle hayatta kalmayı başardı. Mujica dört kez yakalandı ve iki kez hapisten kaçtı.

En dikkat çekici kaçışı, Eylül 1971’de Punta Carretas Hapishanesi’nden, 100’den fazla Tupamaros üyesiyle birlikte hapishanenin altından kazdıkları tünelle gerçekleşti.

Son yakalanışının ardından askeri darbe döneminde sekiz Tupamaros üyesiyle birlikte özel gözetim altında tutuldu ve toplamda 13 yıl esir kaldı. Bu sürede işitsel halüsinasyonlar ve paranoya dahil ciddi psikolojik sorunlar yaşadı.

1985’te Uruguay’da demokrasinin yeniden tesis edilmesiyle serbest bırakıldı. Tupamaros üyeleriyle birlikte Halk Katılım Hareketi’ni kurarak legal siyasete adım attı. 1994’te milletvekili, 1999’da senatör oldu. 2005-2008 yılları arasında Tarım, Hayvancılık ve Balıkçılık Bakanlığı yaptı. 2009’daki başkanlık seçimlerini ilk turda yüzde 48 oy oranıyla önde tamamladı ve ikinci turda yüzde 52 ile kazandı.

JOSÉ "PEPE" MUJİCA’NIN YAPTIKLARI

Reformcu liderin 2010-2015 arasındaki başkanlık dönemi, Uruguay'ı Latin Amerika'nın en liberal ve demokratik ülkelerinden biri haline getirdi. Bu dönemdeki temel reformlar şunlardır:

 - Kürtajın yasal hale getirilmesi - Eşcinsel evliliğin tanınması

- Esrarın devlet kontrolünde yasallaştırılması

- Sosyal harcamaların artırılması

- İşçi sendikalarının güçlendirilmesi

- Yoksulluk oranının yüzde 18'den yüzde 9.7'ye düşürülmesi

Asgari ücretin iki katına çıkarılması Başkanlık döneminde sergilediği mütevazı yaşam tarzı dünya çapında dikkat çekti.

Gelirinin yüzde 90'ını hayır kurumlarına bağışladı, başkanlık sarayı yerine çiftlik evinde ikamet etti ve 1987 model Volkswagen otomobilini kullanmaya devam etti.

Bu araca 1 milyon dolar teklif edildi, ancak satmayı reddetti. José Mujica ve eşi Lucia Topolansky'nin çocukları olmadı.

Ancak siyasette önemli bir figür olan Mujica, Latin Amerika siyasetinde ayrı bir yere sahip.

Diğer sol liderlerden farklı olarak, ideolojik söylemler yerine pragmatik çözümler üzerine yoğunlaştı. Başkanlığı süresince Uruguay, bölgenin en istikrarlı demokrasilerinden biri oldu ve en düşük yoksulluk oranına, en yüksek kişi başına düşen milli gelire ulaşıldı.

Mujica, hastalığını açıkladığı son röportajında toplumsal mesajlar vermeyi sürdürdü: “Sizden farklı düşünenlerle aynı fikirde olmak kolaydır, ancak demokrasinin temeli farklı düşüncelere saygı duymakla öğrenilir.”

Küresel ölçekte ilham verici bir figür haline gelen Mujica, TIME dergisi tarafından "dünyanın en yoksul başkanı" olarak nitelendirildi. BM'deki konuşmaları hızla yayıldı ve dünya genelinde büyük yankı uyandırdı.

Özellikle tüketim toplumuna ve materyalizme yönelik eleştirileri gençler arasında geniş yankı buldu. Lucia ile birlikte çocuk sahibi olmayan Mujica, siyasi mirasını gelecek nesillere aktarma arzusunu sürdürüyor. Çiftliklerini siyasi hareketlerine bağışlama kararları, manevi bir miras bırakma isteğinin göstergesi.

Yakın zamanda çiftlik için 28 bin dolarlık yeni bir traktör aldı ve "Gelecek nesillere yeni demirler bırakıyorum" ifadelerini kullandı. 89 yaşındaki lider son röportajını Búsqueda dergisine verdi.

Kasım 2024'te Uruguay seçimlerinde desteklediği aday Yamandú Orsi'nin kazanması Mujica'nın son siyasi başarılarından biri oldu. Mujica'nın partisi Halk Katılım Hareketi de (MPP) tarihi bir oy oranı kazandı ve yeni dönemde güçlü bir parlamenter temsil elde etti.

Mujica, “Artık çiftliğimde siyasi kararlar alınmıyor. Sempati duyduğum konularda elimden geldiğince yardımcı oluyorum ama yaşlı bir danışman olarak resmi izin veren bir kişi değilim” diyerek siyasetten tamamen çekildiğini belirtmişti.

José Mujica, Nisan 2024'te yemek borusunda kanser teşhisi konduğunu açıklamıştı. 32 seans radyoterapi alan Mujica'nın tümörü başlangıçta gerileme gösterdi, ancak son kontrollerde kanserin karaciğerine yayıldığı belirlenmişti.

Pepe olarak bilinen Mujica, “Ben yaşlı bir adamım ve iki kronik hastalığım var. Vücudum biyokimyasal tedaviyi ya da ameliyatı kaldıramaz” diyerek daha fazla tedaviyi reddettiğini ifade etmişti.

Röportajında gözyaşları içinde, vatandaşlarıyla vedalaşmak istediğini dile getiren Mujica, kalan zamanını Montevideo’nun kırsalındaki çiftliğinde geçireceğini söylemişti.

Çiftliğin eşinin adına kayıtlı olduğunu ve siyasi hareketine miras kalacağını belirtti. Pepe, kendisinin de köpeği Manuela'nın yanına, çiftlikteki sekoya ağacının altına gömülmek istediğini söylemişti.

Gercekedebiyat.com