Gerçek Edebiyat

Yeşilçam'ın ustalarından yapımcı, yönetmen, senarist ve oyuncu Memduh Ün'ün vefatının üzerinden tam 10 yıl geçti.

Türk sinemasında çocuk yıldızlar dönemini "Sezercik Aslan Parçası", "Ayşecik" ve "Yetim Ömer" gibi filmlerle başlatan Arif Memduh Ün, polis Mustafa Ün ile Makbule Ün'ün çocuğu olarak 14 Mart 1920'de İstanbul Kasımpaşa'da dünyaya geldi.

Vefa Lisesi'nden mezun olduktan sonra 1938'de İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi’ne kayıt olan Ün, futbol tutkusu nedeniyle üçüncü sınıfta okulu bıraktı. 1940-1942 yılları arasında Beşiktaş'ta futbol oynayan Ün, askerlik hizmetini 1946'da Ankara'da tamamladıktan sonra İstanbulspor ve İETT futbol takımlarında antrenmanlara katıldı.

Aynı dönemde Eskişehir Şeker Fabrikası, TCDD ve Elektrik İdaresi’nde memurluk yaptı. Memduh Ün'ün sinema serüveni, yapımcı Hürrem Erman'ın teklifiyle 1947'de "Damga" filminde rol almasıyla başladı.

Çocuk yıldızların öncüsü 1951'de "Hayat Acıları" filminde oyunculuk yapan Memduh Ün, Arşavir Alyanak ile Yakut Film'i kurarak yapımcılığa adım attı. 1954 yapımı "Yetim Yavrular" filmiyle de yönetmenlik kariyerine başladı. Bu dönemde oyunculuğa ara vermeden devam eden Ün, "Yetim Yavrular" ile büyük bir beğeni topladı ve özellikle 1959'a kadar Muhterem Nur'un başrol aldığı koyu melodram türünde filmlere imza attı.

1958 yapımı "Üç Arkadaş" ile beklenmedik bir ün kazanan yönetmen, dayanışma, sevgi ve umuda dair hikayeleri büyük kentin küçük insanları ekseninde işledi. Ardından 1960'ta Kurtuluş Savaşı'nı konu alan "Ateşten Damla" ve 1961'de çocuk yıldız motifinin öne çıktığı "Ayşecik" filmini çekti. Özellikle "Ayşecik" filmiyle çocuk yıldızlar dönemi başlamış oldu.

Uğur Film'i kurdu Yakut Film'deki ortaklığını sonlandıran Memduh Ün, Uğur Film’i kurarak sinemada yeniliklere imza atmaya devam etti. Bir röportajında, "Ayşecik filminde 4,5 yaşında bir çocuğa başrol verdim. Bugün böyle bir riski kim alabilir?" diyen Ün, oyuncu seçiminde hikayeye uygun kişileri bulmaya odaklandığını belirtti.

1961'de çektiği "Kırık Çanaklar", gerçek hayatın izlerini beyaz perdeye melodramdan arındırılmış bir anlatımla taşıyarak hem Ün’ün kariyerinde hem de Türk sinemasında önemli bir yer edindi. Ticaretten sanata uzanan bir yolculuk 1963 sonrası ticari melodramlar, komediler, polisiye filmler ve uyarlamalara yönelen Ün, Ayhan Işık’la polisiye projeler üretirken Fatma Girik'le güçlü kadın karakterlerin hikayelerini işledi.

Zamanla Orhan Kemal, Kerime Nadir ve William Irish gibi yazarların eserlerini beyaz perdeye taşıdı. Akademik kariyerine 1994'te Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi’nde uygulamalı montaj dersleri vererek devam etti.

Ödüllerle taçlanan kariyer Memduh Ün’ün sinemada kazandığı ödüller arasında 1961 yılında "Kırık Çanaklar" filmiyle Türk Filmleri Yarışması’nda kazandığı "En İyi Yönetmen" ödülü ve 1966’da 3. Antalya Film Festivali’nde "Namusum İçin" ile aldığı aynı kategorideki ödül yer alıyordu.

Ayhan Işık ile birlikte polisiye ve komedi filmlerine imza atan Memduh Ün, Fatma Girik ile de güçlü kadın karakterlerin ön planda olduğu filmler yaptı.

Bir dönem Orhan Kemal, Kerime Nadir, Graham Greene, William Irish ve Peride Celal'in eserlerini sinemaya uyarlayarak adından söz ettirdi.

Memduh Ün, 1961 yılında Türk Filmleri Yarışması'nda "Kırık Çanaklar" filmiyle ve 1966'da 3. Antalya Film Festivali'nde "Namusum İçin" filmiyle "En İyi Yönetmen" ödüllerine layık görüldü. 1990 yapımı "Bütün Kapılar Kapalıydı" filmiyle Antalya Film Festivali'nde "En İyi Kurgu" ve "Jüri Özel Ödülü" aldı; 1998'de ise aynı festivalde "Yaşam Boyu Onur Ödülü"nün sahibi oldu.

Kariyerine bakıldığında yönetmen olarak 72 filme imza atan sanatçı, 2005 yılına kadar yapımcı olarak 124 filmde görev aldı ve 48 filmde oyuncu olarak yer aldı.

Sanat dünyasına derin izler bırakan Memduh Ün, 16 Ekim 2015 tarihinde, 95 yaşında Bodrum'da yaşamını yitirdi.

Rol aldığı önemli filmler arasında "Sinema Bir Mucizedir", "Düş Gezginleri", "Gün Ortasında Karanlık", "Vazife Uğruna", "Garip", "Çarıklı Milyoner", "Zübük", "Orta Direk Şaban", "Bekçiler Kralı", "Yıkılmayan Adam", "İnsanlar Yaşadıkça", "Kırık Hayatlar", "Yetim Ömer", "Karadeniz Postası" ve "Damga" yer alır. Yönetmenliğini yaptığı filmlerden bazıları ise şöyle sıralanabilir: "Yetim Yavrular, Ana Hasreti, Yetim Ömer, Üç Arkadaş, Ayşecik, Kısmetin En Güzeli, Üç Tekerlekli Bisiklet, Belalı Torun, Güneş Doğmasın, Akasyalar Açarken, Yavaş Gel Güzelim, Ağaçlar Ayakta Ölür, Yıldız Tepe, Fakir Çocuklar, Yaprak Dökümü, İnsanlar Yaşadıkça, Sezercik Aslan Parçası, Ağrı Dağı Efsanesi, Cevriyem, Kanlı Nigar, Garip, Gün Ortasında Karanlık, Yer Çekimli Aşklar, Sinema Bir Mucizedir / Büyülü Fener."

Gercekedebiyat.com